تعریف ماساژ به عنوان یک شغل در سازمان آموزش فنی و حرفه ای

گفت وگو با مدیر کل آموزش فنی وحرفه ای استان تهران
سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور، سال هاست که وظیفه تربیت نیروی انسانی ماهر و آماده به اشتغال در جامعه را بر عهده دارد. از دیگر وظایف این سازمان، برنامه ریزی برای آموزش های کاربردی منجر به اشتغال پایدار است. این مجموعه پس از بررسی های انجام شده، حرفه ماساژ را جزو شغل های درآمدزا و اشتغال آفرین ارزیابی کرد، به همین خاطر با تشکیل کارگروه ها، استاندارد کاربر عمومی ماساژ را طراحی و به مورد اجرا گذاشت. مصاحبه ای که در ادامه می خوانید گفت و گوی ما با حمید رضا خانپور، مدیر کل آموزش فنی و حرفه ای استان تهران است که در خصوص هدف ها و کارهای انجام شده سازمان مطبوعش در بحث اسپا و ماساژ انجام شده است.
استاندارد کاربر عمومی ماساژ طراحی، تدوین و برای اجرا به سراسر کشور ارجاع شده است. لطفا در صورت امکان، سازمان آموزش فنی و حرفه ای را بیشتر معرفی بفرمایید. رسالت سازمان چیست؟
ضمن خوشامدگویی به شما، امیدوارم که این همکاری، نتایج اثربخشی در راستای توسعه آموزش ها و همچنین اشتغال پایدار جامعه شود. رسالت سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور، تربیت نیروی انسانی ماهر، متخصص و کارآمد در بخش های مختلف صنعت، خدمات، کشاورزی، فرهنگ و هنر است. در این زمینه حدود6 هزار و 200 استاندارد شغل و شایستگی در سایت سازمان بارگذاری شده که بیش از 70 کشور دنیا می توانند از این استانداردهای آموزشی بهره مند شوند. به دلیل اینکه ما عضو سازمان بین المللی کار (ILO) هستیم 70 کشور دنیا خواستار گواهینامه های صادره سازمان هستند. آموزش هایی در بخش های صنعتی، خدماتی، کشاورزی، فرهنگ و هنر صورت می گیرد و در حال حاضر حدود 2 هزار آموزشگا ه فنی و حرفه ای آزاد و 31 مرکز ثابت دولتی در تهران در حالت فعالیت هستند. وظیفه سازمان، برنامه ریزی برای آموزش های کاربردی، کوتاه مدت و منجر به اشتغال پایدار است. برای تحقق این کار، سیاست ها و راهبردهایی برای حضور در عرصه های بین المللی و داخلی فراهم شده و طریقه چگونگی تعامل با کارخانه ها، مراکز داخلی، واحدهای صنعتی، صنوف، اتحادیه و ... مورد ارزیابی قرار گرفته است که به یاری خدا و با کمک بخش خصوصی شاهد رشد، موفقیت و تحولی در مجموعه هستیم. متقاضیان و مراجعان ما، آموزش های فنی و حرفه ای را با عشق، علاقه و شوق انتخاب می کنند ودوره ها را می گذرانند بنابراین زمینه اشتغال مولد و پایدار برای جوانان جویای کار بخش های خصوصی، دولتی وتعاونی ها فراهم شده است. تفاوت فعالیت سازمان آموزش فنی و حرفه ای با دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی این است که بالغ بر 70 درصد کار ما به صورت عملی و 30 درصد تئوری انجام می شود. علاوه بر این، نگاه سازمان مهارتی است به طوری که فرد آموزش دیده، کاربلد، فنی و آچار به دست به جامعه و بخش های مختلف متقاضی تحویل داده می شود‪.
منظور شما این که سازمان هر فعالیتی را که به اشتغال پایدار بیانجامد حمایت و پشتیبانی می کند. حال سوال این است که شما چه نکته مثبت و قابل توجهی در ماساژ مشاهده کردید که به نتیجه رسیدید این بخش هم در صورت حمایت می تواند به اشتغال پایدار منجر شود؟
چند سالی شاهد آموزش حرفه ماساژ و اسپا در سطح شهر به صورت زیرزمینی و مخفی بودیم به همین خاطر در این زمینه تحقیقات وسیعی انجام دادیم تا جایی که در حد امکان، کل دنیا را در مورد این رشته رصد کردیم تا از اقدامات و عملکرد کشورهای دیگر در زمینه ماساژ اطلاعاتی به دست آوردیم. نتیجه تحقیقات و پژوهش ها این بود که اکثر کشورهای دنیا، ماساژ را یک شغل قلمداد می کردند، علاوه بر خاصیت های آرامش بخشی و کمک درمانی، زیرا آن را برای ورود توریست و رونق گردشگری و اشتغال پایدار بسیار موثر ارزیابی کرده بودند. در این رابطه، همایش بزرگی در سالن همایش های صداوسیما توسط راما اسپا برگزار شد. جالب این نکته بود که در سالن به افراد فراوان متقاضی و مشتاق ماساژ برخورد کردم. بنابراین بلافاصله با هماهنگی، کارگروهی از نخبگان توانمند مهارتی در زمینه ماساژ هفته بعد از همایش تشکیل شد. تشکیل این کارگروه منجر به پذیرش و رونق ماساژ و اسپا به عنوان یک شغل در کشور شد و برای آن استانداردنویسی نیز صورت گرفت تا کار ساماندهی، پرورش نیروی انسانی و توانمندسازی نیروی انسانی تعدادی از کارآفرینان فراهم شود. این روند، با تشکیل کارگروه ها و نشست ها ادامه یافت تا جایی که استاندارد کاربر عمومی ماساژ طراحی، تدوین و برای اجرا به سراسر کشور ارجاع شد. نخستین و تنها مکانی که توانست با کمک بخش خصوصی این کار را فعال کند استان تهران بود. معتقدیم مطالعات هر شغل، حرفه و فنی که از خارج وارد کشور و در ایران پایه گذاری و ساماندهی می شود باید در شهر تهران مورد ارزیابی قرار بگیرد. با همین تفکر فعالیت را شروع کردیم و موفق هم شدیم به طوری که امروز شاهد تقاضای همکاری و تعامل افراد نخبه، ماهر، اساتید دانشگاه ها، پزشکان و افرادی که در حوزه ورزش فعالند با سازمان هستیم. مطمئن هستم که فعالیت های آموزشی و خدماتی این رشته رونق خواهد یافت. در حال حاضر فعالیت ماساژ نیز به اتحادیه گرمابه داران واگذار شده است که افراد می توانند جواز کسب کنند. در نهایت اینکه وزارت صنعت، معدن و تجارت این رشته را به عنوان یک شغل شناخته است. سازمان آموزش فنی و حرفه ای که زیرمجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است ماساژ را در کشور به عنوان یک شغل شناسایی و عملیاتی کرد. به غیر از این، 10 شایستگی نیز برای ماساژ تعریف شد. امروز نیز 11 استاندارد در زمینه ماساژ واسپا، در سایت سازمان بارگذاری کرده ایم که توسط جوانان عزیز قابلیت فعالیت و کار در کشور را دارد. قابل توجه این است که 10 استاندارد دیگر نیز در حال طراحی و تدوین است زیرا تمامی مباحث ماساژ واسپا در 10 استاندارد تدوینی ذکر نشده است. اعتقادداریم ماساژ حجم وسیعی از اطلاعات است که باید به عنوان یک رشته مادر در آینده معرفی شود از این رو نیازمند همکاری همه نهادهای مختلف هستیم تا این فرآیند شکل بگیرد.
با این توضیحات، پتانسیل خیلی خوبی در ماساژ مشاهده کرده اید؟
بله، به طور یقین زمینه فعالیت های گردشگری، اقتصادی و اشتغال پایدار برای جوانان تا حدی فراهم می شود. نخستین آموزشگاه را توسط آقای شهیار اسماعیلی و خانم پانته آ ضیمران و تحت نام راما اسپا افتتاح کردیم. به جوانان پیشنهاد می کنیم تا به جای گذراندن چندین سال از عمر خود در دانشگاه ها و در نهایت بیکار ماندن، در دوره های آموزشی سازمان ثبت نام کنند تا پس از طی 3 ماه تا یک سال به فردی توانمند و قابل، تبدیل شوند و علاوه بر ایجاد اشتغال، کارآفرین نیز شوند و در زمینه آموزش های تخصصی، حرفی برای گفتن داشته باشند.
به غیر از تهران، آموزشگاه ماساژ در چه شهرهایی راه اندازی شده است؟
بعد از افتتاح آموزشگاه تهران، آموزشگاه ماساژ در اصفهان نیز راه اندازی شد و در شهرهای دیگر در دست اقدام است و به شکل کلی در سراسر کشور عملیاتی خواهد شد. اما بیشترین استقبال در کلان شهرها است به دلیل اینکه استرس، مشکالت دو یا سه شغله بودن، فشارهای زیاد کاری و زندگی باعث شده تا افراد با حضور در مراکز ماساژ و اسپا، ریلکس و آرام شده و با خیال راحت و آرامش خاطر به کار، تولید و جامعه برگردند.
برای شکل گرفتن آموزشگاه ها با مشکلاتی مواجه شدید؟
‫واقعیت این است که در ابتدا به ماساژ نگاه دیگری وجود داشت اما با تلاش و همت بخش خصوصی، تهیه اسلایدها، فیلم ها و طرح های توجیهی، تمامی مسولان و اکثر مردم به این نتیجه رسیدند که این یک رشته تخصصی بسیار خوب در زمینه فعالیت های ورزشی و ریلکس کردن است تا جایی که حتی ماساژ می تواند در زمینه ایجاد آرامش و درمان زیر نظر پزشک نیز صورت بگیرد. در حال حاضر در تهران 3-4 مجتمع وجود دارد که برخی از آنها زیر نظر پزشک فعالیت می کنند به عبارتی کار آنان تلفیقی از کار پزشکی و ماساژ و اسپا است. به هر حال فشارها، دردسرها و مخالفت هایی برای راه اندازی آموزشگاه ها بود به طور مثال وزارت بهداشت ماساژ را به عنوان یک شغل قبول نداشت، وزارت ورزش نیز ماساژ را فقط مختص کار ورزشی قلمداد می کرد و تعبیر آنها استفاده از ماساژور برای تیم های ورزشی بود و اصرار به کاربرد ماساژ فقط در ورزش داشتند. در نهایت همگان به این نتیجه رسیدند که ماساژ در دنیا به این شکل نیست و ما هم باید تبعیت جهانی داشته باشیم. وقتی در کشورهای مختلف دنیا بیش از 15 هزار نفر در این رشته مشغول فعالیت هستند و از این راه زندگی می کنند و از همه مهمتر فعالیت های آموزشی و تخصصی در ماساژ انجام داده اند چرا کشور ایران عقب بماند. ما باید به سمت مشاغل جدید و نوین در جهان برویم و آنها را با فرهنگ ایرانی - اسلامی بومی کنیم که در زمینه ماساژ نیز این کار با حمایت های مسوولان صورت گرفت.
اعتبار مدارک فنی و حرفه ای چگونه است؟
در ابتدا، افراد باید در پرتال سازمان آموزش فنی و حرفه ای ثبت نام کنند و پس از گذراندن دوره ها، سنجش مهارت توسط کارشناس سازمان انجام می شود. آزمون عملی با کمک 3 مربی خبره صورت می گیرد و در پایان گواهینامه الکترونیکی برای فرد صادر می شود. این گواهینامه در بیش از 70 کشور دنیا اعتبار دارد و در ایران نیز به خاطر اینکه سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور به عنوان متولی امر آموزش محسوب می شود مدرک فنی و حرفه ای حرف اول را می زند.
پس روال کار بدین شکل است که فرد متقاضی باید روی سایت سازمان ثبت نام کند؟
بله، بعد از آن فرد به مراکز آموزشی مورد تایید و دارای مجوز از سازمان مراجعه می کند. با این وجود، اسامی افراد ثبت نام کننده در پرتال جامع سازمان وارد می شود و در انتهای دوره های آموزشی، آزمون در دو مرحله کتبی و عملی برگزار می شود.
سازمان، آزمون را برگزار می کند؟
بله، افراد باید در آزمون کتبی از 100 نمره حداقل نمره 50 بگیرند و در آزمون عملی از 100 باید 70 نمره کسب کنند تا منجر به صدور گواهینامه مهارتی شود.
برخی افراد از خارج از کشور به خصوص تایلند مدرک گرفته اند، اعتبار مدارک آنها تا چه حد است؟
سازمان به عرصه بین المللی ورود کرده و بحث دیپلماسی مهارت رادنبال می کند تا جایی که با سراسر دنیا ارتباط برقرار کرده ایم. موسسات، دانشگاه ها و شرکت هایی که مجوز بین المللی دارند می توانند صلاحیت حرفه ای افراد را ارزیابی کرده و به آنها گواهینامه ارایه کنند. البته این تعداد شرکت ها محدود و مشخص هستند ولی گواهینامه هایی که در حال حاضر توسط کارگاه ها، آموزشگاه ها و بخش های مختلف در خارج از کشور صادر می شود تا زمانی که ارتباط بین سازمان و موسسات مربوطه برقرار نشود هیچکدام در کشور دارای ارزش و اعتبار نیستند. این کار توسط سازمان صورت می گیرد ضمن اینکه ما در حال رایزنی و هماهنگی با سرمنشا صدور گواهینامه های بین المللی هستیم تا بتوانیم گواهینامه های صادره سازمان را در تمام دنیا به عنوان یک مدرک شناسایی ارایه کنیم و همه به راحتی از آن استفاده کنند. ولی اینکه هر موسسه ای برای خودش گواهینامه ای صادر کند برای ادامه تحصیل، مجوز تاسیس آموزشگاه و مجوز کسب، این فاقد اعتبار و ارزش است.
در راستای سخنان اخیر شما، وضعیت فدراسیون ها و انجمن هایی که به خصوص در شهرستان ها مدرک ارایه می دهند، چگونه است؟
این گواهینامه های صادره برای اشتغال و دریافت مجوز کسب فاقد اعتبارند. براساس قانون نظام صنفی، مرجع صادرکننده صالحیت حرفه ای آموزش برای فرد متقاضی جواز کسب، سازمان آموزش فنی و حرفه ای و موسسات دارای مجوز از این سازمان هستند. با این حال دوره هایی در وزارت ورزش طراحی، برگزار و به افراد گواهی حضور در دوره ها ارایه می شود اما برای اقدامات ذکرشده همان طور که گفته شد فاقد ارزش و اعتبارند.
زمان ارائه مدرک از طریق سازمان چه مدت به طول می انجامد؟
بعد از گذراندن مراحل آزمون کتبی و عملی ظرف مدت یک ماه گواهینامه ها صادر و تقدیم می شود و شاید در آینده درکمتر از یک ماه، این کار انجام شود. البته قانون به ما اجازه داده بعد از آزمون های کتبی و عملی تا مدت یک ماه گواهینامه ها ارایه شود اما در شرایط فعلی در کمتر از 15 روز گواهینامه ها ارائه می شود در صورتی که قبلا 2 الی 3 ماه و یا بیشتر طول می کشید. با تسریع و تفویض کار به استان ها از طریق سازمان آموزش فنی و حرفه ای، روند دادن گواهینامه به حداقل زمان رسیده است.
آیا آماری درخصوص افرادی که در زمینه ماساژ مدرک گرفته اند دارید؟
حدود 200 نفر در دوره های آموزشی فنی و حرفه ای طی نیمه دوم سال گذشته و امسال شرکت کردند که امیدوارم تا پایان سال طبق برنامه ریزی ها و استانداردسازی صورت گرفته، آموزشگاه های تاسیس شده و افزایش رشته در آموزشگاه های موجود، این تعداد به 1000 نفر برسد.
چه افرادی صالحیت تدریس و آموزش دادن را دارند؟
وقتی استانداردی در سایت سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور بارگذاری می شود، شرایط و ضوابط آن شغل کاملا مشخص است. به همین ترتیب نکات مربوط به مربی مانند تجربیات کار، دارا بودن گواهینامه مهارت، تایید صلاحیت حرفه ای از طریق سازمان توضیح داده شده است، علاوه بر این باید کارت مربیگری نیز داشته باشند. در نهایت افرادی می توانند ماساژ را آموزش دهند که کارت مربیگری این رشته را از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دریافت کرده باشند.
برنامه آینده سازمان برای پیشرفت حرفه ماساژ چیست؟
در حال برنامه ریزی برای توسعه و پیشرفت ماساژ در کشور هستیم ولی به دلیل اینکه استاندارد بارگذاری شده در سایت خیلی سریع انجام شد بازنگری آنها ضرورت دارد و در این رابطه تیمی از کارشناسان خبره فن تشکیل شده تا روی این استانداردها کار کنند تا بازنگری مجدد روی استاندارد و نحوه اجرای کار صورت گیرد. شناسایی مشاغل جدید در حرفه ماساژ و اسپا و اضافه کردن استانداردهای بیشتر به رشته ماساژ با تشکیل جلسات و حضور افراد مجرب و تحصیلکرده این حرفه، فرهنگ سازی رشته ماساژ در کشور به عنوان کار درآمدزا و ایجاد زمینه اشتغال پایدار برای جوانان از اقدامات سازمان برای بسط و گسترش ماساژ است به طوری که قصد داریم در هر آپارتمان، هتل و ... که ساخته می شود یک اتاق نیز به ماساژ اختصاص یابد و یک ماساژور توانمند، سرویس دهی خوب و مناسبی را به متقاضیان آن مکان ارایه دهد. باید شرایطی فراهم شود تا مردم در فرصت هایی که دارند به مکان های ماساژ مراجعه کنند و با آرامش گرفتن دوباره به فعالیت و خدمت رسانی بهتر و سریعتر به دیگران بپردازند. بنابراین قصد و هدفمان این است که این رشته را توسعه داده و فرهنگ سازی کنیم همچنین تسهیلاتی را برای خرید ملک و فضاهای آموزشی در اختیار متقاضیان قرار دهیم، صدور گواهینامه ها را تسهیل نماییم و از برنامه هایی مانند برگزاری همایش ها، کارگاه های تخصصی ویژه برای ارتقای تجربیات مربیان حمایت کنیم.
به عنوان آخرین سوال، افرادی که در زمینه ماساژ استانداردسازی می کنند معموال چه افرادی هستند و چه سابقه کاری در این رشته دارند؟
برای استانداردسازی ماساژ از پزشک تا فردی که دارای دیپلم است حضور دارد. این گروه از افراد علاقه و انگیزه داشته و با شوق این شغل را انتخاب کرده اند و دوره هایی در خارج و داخل کشور گذرانده اند. این افراد در حال حاضر دارای ایده ها و تفکرات جدید در ماساژ هستند. در وضعیت کنونی گاهی اوقات دانشجو خودش را همتراز اساتیدش می داند زیرا که با مطالعه و استفاده از شبکه های اجتماعی و دسترسی به مطالب علمی دنیا، اطلاعاتش را ارتقاداده است. افراد متشکله استانداردسازی ماساژ نیز به دنبال نهادینه کردن فرهنگ ماساژ و اسپا در کشور با تلاش و همکاری بی وقفه گروه هستند تا در پایان به اشتغال پایدار جوانان عزیز کشورمان منجر شود.
لطفا صحبت پایانی را بفرمایید.
از جنابعالی کمال تشکر و سپاس را دارم به طور یقین با انتشار نخستین نشریه اسپا، زمینه شناخت بیشتر مردم کشورمان فراهم می شود و علاقه مندان فن ماساژ می توانند این حرفه را در استخرها، گرمابه ها و مراکز خدمات رسانی، پاساژها و برج ها به مشتریان خود عرضه کنند و مطمئن باشند به اشتغال کشور کمک قابل توجهی کرده اند. این شغل با حداقل هزینه می تواند زمینه کار و اشتغال ایجاد کند.
من هم از شما بسیار سپاسگزارم و توقع دارم نشریه "زیبازی" را به عنوان نشریه صنفی بشناسید و در زمینه ارایه مقالات علمی و اتصال واحدهای مربوطه برای دریافت نشریه ما را حمایت کنید.

منبع: نشریه زیبازی